هەندێک خۆراک هەن کاریگەری دەخەنە سەر سیستەمی خەوتن و رەنگە ببنە هۆی هەستان لە خەو و بە تایبەت لە شەواندا.
لۆرین کان، توێژەر و پشپۆڕی تەندروستی لە گۆڤاری "Health Digest" بڵاویکردووەتەوە، زۆربەی توێژینەوەکان دەریانخستووە کە جۆری خواردنەکان کاریگەرییان لەسەر کوالێتی تەندروستی خەو دەبێت، بەشێک لە خواردن و خواردنەوەکان تەنها دەبنە هۆی زیادکردنی کالۆرییە ناتەندروستەکان و لەئەگەری خواردنیان لە پێش خەوتن، جەستە ناتوانێت ئەو کالۆرییانە بسوتێنێت.
١٠ خواردن و خواردنەوە دەبنە هۆی تێکچوونی سیستەمی خەو و باشتر وایە پێش خەوتن خۆمانی لێ بەدووربگرین:
１-قاوە
قاوە رێژەیەکی زۆر لە کافایینی تێدایە، ئەویش کاریگەری لەسەر کوالێتی خەوتنی شەوانە دەبێت و دەبنە هۆی میزکردن، ئەوەش ناچارت دەکات شەوانە لە خەودا هەستیت.
２-چا
لای زۆربەمان خواردنەوەی چا بە هۆکارێکی باش بۆ فەراهەمکردنی ئاسوودەیی و هێمنی دادەنرێت، بەڵام لە راستیدا چاش بە هەمان شێوەی قاوە ماددەی کافایینی تێدایە و هەمان گرفتەکانی قاوەت بۆ دروست دەکات.
３-زۆرخواردنەوەی ئاو
دکتۆرە ساوندرا داڵتۆن، پسپۆڕی تایبەت بە پزیشکی هەناویی ئاماژەی بەوەکردووە، سەرجەم خواردنەوەکان کاریگەرییان لەسەر سیستەمی خەو هەیە، لە نێویشیاندا ئاو کە ناچارت دەکات شەوانە لە نێوخەودا هەستیت و بڕۆیتە حەمام.
４-چوکلێت
خواردنی چوکلێت پێش خەوتن دەبێتە خۆی درەنگ خەوتنت، چونکە دوو جۆر لە وزەبەخشی تێدایە، یەکێکیان کافایینە و ئەوەی دیکەشیان (theobromine) کە دەبێتە هۆی دڵخۆشبوونت و رێگر دەبێت لە خەوتنت.
５-خواردنی ترش
خواردنی ترش وەک تەمامەتە، خواردنەوە وەرزشییەکان، بڕتەقاڵ و لیمۆ پێش خەوتن بۆ ماوەیەکی کەم دەبنە هۆی کۆکە و تەنگەنەفەسی.
６-چەورییەکان
ئەو خواردنانەی بڕێکی زۆر لە چەورییان تێدایە، دەبنە هۆی دروستبوونی گازە گەدەکان وهەڵاوسان و گرفت لە هەزمکردنی خواردنەکان.
７-پیتزا
دکتۆر رۆناڵد کابڵان ئاماژە بەوە دەکات، پیتزا یەکێکە لە خراپترین ئەو خواردنانەی پێش خەتن بخورێن، چونکە بڕێکی زۆر لە کاربۆهەیدرات و چەوری تێدایە.
８-خواردنە دەوڵەمەندەکان بە ریشاڵی
خواردنە ریشاڵییەکانی وەک قۆخ، کشمشی وەشککراو، برۆکلی، قەڕنابیت و فاسوڵیا دەبنە هۆی دروستبوونی غازە گەدەکان و لە کاتی خەوتنی شەوانەدا ناڕەحەتت دەکەن.
９-خواردنە گەرمەکان
ئیلیسا جالفین پسپۆڕ لە خۆراکەکان ئاماژە بەوە دەکات، خواردنی خواردنە گەرمەکان لە شەوانەدا کاریگەری نەرێنی لەسەر کوالێتی خەوتن دەبێت.
１０-خواردنی خێرا
خواردنە خێراکان بڕێکی زۆری چەوری و شیرینییان تێدایە و رێگە لە خەوتن دەگرن، بە تایبەت ئەگەر لەگەڵ ئەو خواردنەوە گازییانە بخورێنەوە کە کافایینیان تێدایە.