بەشێكی زۆری هاوڵاتیان و توێژی گەنجان بەتایبەت لە ئێستادا خواردنەوە وژە بەخشەكان وەك خواردنەوەیەكی گازی و ئاسایی لێدەڕوانن و بەشێكی زۆریشیان وەك جێگرەوەیەك لێیدەڕوانن، پرسیارە گرینگەكەش كە لێرەدا هەڵوێستەمان پێدەكات ئەوەیە، ئایا ئەوە جێگرەوەیەكی باشی قاوە و چایە؟!.
بەپێی نوێترین توێژینەوەی زانستی كە لە ماڵپەڕی EatingWell بڵاوكراوەتەوە:" بازاڕی خواردنەوە وزەبەخشەكان لە گەشەكردندایە، لە براندە دامەزراوەكانی وەك ڕێدبولەوە تا كۆمپانیا نوێیەكانی وەك سالسیۆس، لە ژێر رۆشنایی ئەم زیادبوونی ئارەزووی ئەم خواردنەوانە، ناتوانین خۆمان بپارێزین لەوەی پرسیار بكەین، ئاخۆ خواردنەوە وزە بەخشەكان تەندروستن؟".
ئاماژەی بەوەشكردووە:" سەدان ماركەی خواردنەوە وزەبەخشەكان لە سەرانسەری جیهاندا هەن، كە چەندین تام و رێچكەی دروستكردن و بەرهەمهێنانی جیاوازیان هەیە، بۆیە ئەستەمە بتوانین گشتاندنی ئەم خواردنەوانە بكەین تا بزانین ئاخۆ چین و چۆنن".
باسی لەوەشكردووە:" بەگشتی خواردنەوە وزەبەخشەكان بڕێكی زۆر كافاینیان تێدایە، كە لە چەندین سەرچاوەی وەك گوارانا و جینسێنگ و تاورینەوە سەرچاوەیان گرتووە و ئاستی كافاین لە هەر پوتویەكدا لە نێوان 80-200 ملیگرام-دایە".
ئاشكراشی كردووە:" هەندێك لە خواردنەوە وزەبەخشەكان بە ڤیتامین و كانزا و دژە ئۆكسێنەر بەهێزكراون و زۆربەیان بە شەكر و شەكری دەستكرد شیرین دەكرێن، هەروەها هاوشێوەی تەواوكەرە خۆراكیەكان، بەڕێوەبەرایەتی خۆراك و دەرمانی ئەمریكا خواردنەوە وزەبەخشەكان ڕێكناخات، بۆیە ئەستەمە بزانین ئایا ئەو پێكهاتانەی لەسەر پاكەتەكان نووسراون لە راستیدا هەمان رێژەی ناوەوەیان هەیە یان نا".
لێرەشەوە پرسیارەكەمان دێتە پێشەوە و دەڵێن: ئەم خواردنەوانە چی لە جەستەمان دەكەن؟!
لە سەرەتاوە هەموو كەسێك جیاوازە لە كەسێكی دیكە، بەڵام بە گشتی كۆمەڵێك گۆڕانكاری لە جەستەماندا روودەدات لەگەڵ خواردنەوەی ئەم خواردنەوە وزە بەخشانە.
1. هەست بە وریایی و چالاكی زیاتر دەكەیت:
هەندێك لە توێژینەوەكان پەیوەندییان بە كافاین لە خواردنەوە وزەبەخشەكاندا كردووە بە زیادبوونی سەرنج و باری دەروونی، هەروەها زیادبوونی خێرایی كاردانەوە و بەرگەگرتنی جەستەیی.
رەنگە لەبەر ئەم هۆكارە ئەم خواردنەوانە لەنێو ئەو كەسە چالاكانەدا بەناوبانگ بن كە دەیانەوێت هێزی مێشكیان بەرز بكەنەوە بۆ ئەوەی بتوانن ڕۆژێكی درێژ تێپەڕێنن، ئەوانەی بەدوای وزەی زیاتردا دەگەڕێن پێش ئەوەی بەرەو شەمەندەفەرەكە بڕۆن یان پێكەوە كاربكەن، پێیان باشترە ئەم خواردنەوەیە بەكاربهێنن.
هەروەها، كاریگەرییەكەی لە كەسێكەوە بۆ كەسێكی دیكە زۆر جیاوازە، بە پشتبەستن بە چۆنیەتی وەڵامدانەوەی جەستە بۆ كافاین، هەروەها كاریگەرییەكە دەگۆڕێت بەپێی بڕی ئەم ماددەیەی كە بەكاردەهێنرێت، هەروەها هەستیاری جەستە بۆ كافاین.
2. سیستەمی دەمارەكانت دەچێتە ناو سووڕێكی خراپەوە:
خواردنەوە وزەبەخشەكان بێ زیان دەردەكەون و بە شێوەیەكی وەسوەسەئامێز وەك بەدیلێك بۆ خواردنەوە گازییەكان و قاوە دەخرێنە بازاڕەوە، بەڵام لە ڕاستیدا دەتوانێت مەترسیدارتر بێت، بەتایبەتی ئەگەر بڕێكی زۆر كافاینیان تێدابێت، یان بڕێكی زۆریان لە ماوەیەكی كەمدا بخورێت.
لێكۆڵینەوەیەك كە لە ئایاری 2019 بڵاوكراوەتەوە ئاماژەی بەوەكردووە:" بڕێكی زۆر لە كافایین و ماددە هاندەرەكانی دیكە، كە لە خواردنەوە وزەبەخشەكاندا هەیە، زیان بە كۆئەندامی دەمار دەگەیەنێت، وەك بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن و لێدانی دڵ و هەناسەدان".
لەلایەكی دیكەشەوە، ئەم خواردنەوانە دەبێتە هۆی دڵەڕاوكێ و گرژی لە مرۆڤدا، ئەمەش دەبێتە هۆی كێشەی خەوتن.
3. ئالوودەبوون و كێشەكانی دیكەی پەیوەستداربوون بە ئالوودەبوونەوە:
كەمێك كافاین گرنگە بۆ باشتركردنی وریایی دەروونی و وزە و باری دەروونی، بەڵام زیادەڕۆییكردن زیانی هەیە و زیادەڕۆیی لە خواردنی كافاین دەبێتە هۆی وشكبوونەوەی لەش و دروستكردنی كێشە بۆ گەدە.
شارەزایان ماددە خۆراكییەكان باس لەوەدەكەن:" پشتبەستن بە خواردنەوە وزەبەخشەكان بۆ پاراستنی ئاستی وزە لە جەستەدا سەرچاوەیەكی راستەقینەی نیگەرانیی و كێشەیە، بە تایبەتی ئەگەر جەستە وەڵامی بوونی بڕێكی مامناوەندی كافاین نەداتەوە، هەروەك كێشە تەندروستییەكان كە لە وەڵامی چاوەڕوانكراو لە خواردنەوەی كوپێك لە كافاین قاوەوە دروست دەبێت، ئەمە رێگا خۆشدەكات بۆ پێویستییەكی زیاتر بۆ خواردنەوە وزەبەخشەكان هێندەی دیكە جەستە بەئاگا دەهێڵێتەوە و ئەگەر كەسێك هەستی بەم نیشانانە كرد، دەبێت دەستبەجێ بڕی ئەو خواردنەوانە كەم بكاتەوە كە دەیخواتەوە و بڕی كافاین كە زانایان پێشنیاری دەكەن بریتییە لە، 40 ملیگرام لە رۆژێكدا كە یەكسانە بە چوار كوپ قاوە".
4. بڕی شەكری زیادكراو زیاد دەكات:
خواردنەوەی خواردنەوە وزەبەخشەكان بە رێژەیەكی زۆر دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی بەرچاوی رێژەی شەكر لە خوێندا و دواتر داڕمانی خێرای لێدەكەوێتەوە و لەوانەیە: هەست بە ماندوێتی زیاتر بكات لەوەی پێش یەكەم قووتدانی ئەو خواردنەوانە هەیبووە، ئەمەش دەرئەنجامی پێچەوانەیە بۆ هەموو ئەو كەسانەیە كە دەیانەوێت خواردنەوە وزەبەخشەكان بخۆنەوە.
شارەزایان ئامۆژگاریمان دەكەن بەدوای بژاردەی بێ شەكردا بگەڕێن بۆ ئەوەی ئاستی شەكری زیادكراو لە ژێر كۆنتڕۆڵی جەستەماندا بمێنێتەوە
لەلایەكی دیكەشەوە، بەپێی خەمڵاندنەكانی كۆمپانیایەكی توێژینەوەی بازاڕ، "لە هەر 10 گەنجێك سێ گەنج لە ئەمریكای باكوور (نزیكەی لەسەدا 32.5) بە شێوەیەكی بەردەوام خواردنەوە وزەبەخشەكان دەخۆنەوە و پێشبینی دەكرێت فرۆشی ئەم خواردنەوانە لە نێوان ساڵانی 2021-2028-دا بۆ ئاستێكی زۆر بەرزببێتەوە".