كۆمەڵێك زانای توێژینەوەیەكی نوێیان بۆ وەڵامدانەوەی ئەو پرسیارەی كە بۆچی ژنان بە رێژەیەكی زیاتر رووبەڕووی مەترسی توشبوون بە نەخۆشی بەرگریی خوودكار دەبنەوە ئەنجامدا.

 لە نوێترین توێژینەوەیاندا زانایانی سەر بە زانكۆی ستانفرد لێكۆڵینەوەكانیان لە هۆكاری ئەوەی كە بۆچی ژنان مەترسی زیاتریان بۆ تووشبوون بە نەخۆشی بەرگریی خوودكار لەنمونەی نەخۆشی ڕەق بوون و ووشكبوونەوەی هەستە دەمارەكان، گورگە سوورە و هەوكردنی جومگەكانی ڕۆماتیزم لەسەر ئەنجامدا و لە ئاشكرا كردنی ئەم  نهێنیە كۆن و تەندروست ئامێزە نزیكتر بوونەتەوە.

بەپێی توێژینەوەكەی زانیان:" لێكۆڵینەوە و پەیجۆرییەكانیان دەریدەخەن، كە جەستەی مێینە بە چی شێوازێك مامەڵە لەگەڵ كرۆمۆسۆمی زیادەی X دەكات (لەشی نێر تەنها یەك كرۆمۆسۆمی تێدایە لەگەڵ كرۆمۆسۆمی Y)، لەوانەیە ئەو شێوازی مامەڵەكردنە هۆكارێك بێت بۆ ئەوەی بۆچی ژنان زیاتر هەستیارن بەرانبەر بەم نەخۆشییە، زۆرجار حاڵەتە درێژخایەنەكان هۆكارێكی دیكەن بۆ تێكچوونی سیستمی بەرگری لەش كە تێیدا هێرش دەكاتە سەر خانە و شانەكانی ناو لەش".

ئاماژە بەوەشكراوە:" سەرەڕای ئەوەی ئەم هەنگاوە تاقیكارییە، بەڵام بەوتەی دكتۆر هاوارد چانگ، نووسەری باڵای توێژینەوەكە، چاودێریكردن دوای لێكۆڵینەوەی زیاتر ڕەنگە یارمەتیدەر بێت لە دابینكردنی چارەسەر و شێوازی نوێ بۆ دەستنیشانكردنی هۆكاری ئەم نەخۆشییە، چونكە بەشێك لە نیشانەكانی توشبوون بە لەسەر شێوەی نیشانە لەسەر جەستەی تووشبووەكان و رەگەزی مێ دەردەكەون".

لەلای خۆشیەوە، مۆنتسیرات ئەنجێرا، مامۆستای یاریدەدەر لە بەشی زانستە بایۆپزیشكییەكان لە كۆلێژی پزیشكی ڤێتێرنەری زانكۆی پێنسڵڤێنیا باس لەوە دەكات:" ئەو جۆرە كەسانەی كە وەڵامی ڤایرۆسێك یان بەكتریایەك دەدەنەوە، ئەوانەن كە نەخۆشییەكانی بەرگری لەش وەڵامدانەوەیان بۆی دەبێت، بەڵام لە نەخۆشییە بەرگریی خۆكاردا، هەوكردنەكە لەناو ناچێت و بەردەوامدەبێت، لەگەڵ بەردەوامیدا گەورە دەبێت و دەبێتە هۆی تێكچوونی شانەكان، بەپێی نەخۆشی بەرگری خودكار".

توێژینەوەكەش ئاشكراشیكردووە:" بەشێك لە توێژەرانی دیكە لە لێكۆڵینەوەكانیان بۆ ئەم هۆكاری توشبوونە دەستیان بۆ شیكردنەوەی هۆرمۆنە سێكسییەكان یان ژمارەی كرۆمۆسۆمەكان برد، سەرنجیان لەسەر تێكچوونەكانی پەیوەست بەو بابەتەوە هەبوو، بەڵام لێكۆڵەرەوانی ستانفرد سەرنجی خستە سەر ئەو ڕۆڵەی كە پێكهێنەرێك كە بە Xist ناسراوە و لە نێو خانەی پێكهێنەری نێردا بوونی نییە". 

- تاقیكردنەوەی رۆڵی سەرەكی پێكهێنەری ئكسێست:

ئەركی سەرەكی پێكهێنەری Xist، بریتییە لە ناچالاككردنی دووەم كرۆمۆسۆمی X مێینە لە كۆرپەلەدا، ئەمەش دڵنیای دەدات لەوەی خانەكانی جەستە رووبەڕووی مەترسی كە لە جینەكانی كۆدئامێزی پڕۆتینی كرۆمۆسۆمەكانەوە وەردەگیرێت ببێتەوە.

لەمبارەیەوە ژانگ دەڵێت:" Xist، شریتێكی RNA زۆر درێژەو بە نزیكەی 100 پرۆتینەوە دەبەسترێتەوە، پێكهێنەری Xist لەگەڵ ئەم پرۆتینانە كاردەكەن بۆ وەستاندنی دیكۆت كردنی جینەكان لەسەر كرۆمۆسۆمی X دووەم".

روونیشیكردووەتەوە:" زۆرێك لەو پرۆتینانەی كە پێكهێنەری Xist كاریان لەگەڵ دەكات بۆ بەستنەوە و رێگریكردنە لە كرۆمۆسۆمی X كە پەیوەندییان بە تێكچوونەكانی بەرگری خۆكارەوە هەیە كە و نیشانەكانیان لەسەر پێست دەردەكەوێت و پەیوەندی لەگەڵ پێست راستەوانەن". 

ئاشكراشكراوە:" ئەو نەخۆشانەی كە ئەم حاڵەتانەیان هەیە دژەتەنی خۆكاریان هەیە كە بە هەڵە هێرش دەكەنە سەر ئەم پڕۆتینە ئاساییانە".

توێژەران بۆیان دەركەوتووە:" ئەو نمونانەی لە نەخۆشانی تووشبوو بە نەخۆشی بەرگری خودكار وەرگیراون، ئاستی بەرزی دژەتەنی خۆكاریان بەرهەمهێناوە كە لە وەڵامی پڕۆتینەكانی پەیوەست بە Xist سەرچاوەیانگرتبوو".

ئەوەشیانخستووەتەڕوو:" هۆكارە ژینگەییەكان رۆڵێكی گەورە دەگێڕن لە گەشەكردنی نەخۆشی بەرگری خودكار و هەوڵەكانیان بۆ دۆزینەوەی چارەسەری بنەبڕی بۆ ئەم نەخۆشییە دەستپێكردووە".